دیده‌بان بورس شنبه (5 آبان)

به گزارش می متالز، شاخص کل بورس تهران در معاملات نخستین هفته آبان با افت یک درصدی مواجه شد و تا سطح 181 هزار واحدی عقب‌نشینی کرد. این در حالی بود که بازار ارز نیز در حبس بازه‌ای قرار داشت و در نهایت هفت دهم درصد افت کرد. نرخ دلار در محدوده 13.5 هزار تا 14 هزار تومان روزهای کم‌رمقی را تجربه می‌کند. به نظر می‌رسد دو گفتمان متفاوت در بازارهای مزبور شکل گرفته که سعی می‌شود نزدیک بودن به واقعیت هر کدام از آنها مورد ارزیابی قرار گیرد.

نگاه‌های متضاد به آینده بورس: در نظرسنجی این هفته «دنیای بورس» بر خلاف هفته‌های اخیر مشاهده می‌شود طیف نظرات بسیار وسیع شده و دیگر اجماعی در مسیر سهام مشاهده نمی‌شود. به طوری که در میان کارشناسان 26 درصد روند صعودی، 52 درصد کم‌نوسانی قیمت‌ها و 22 درصد کاهش شاخص بورس را پیش‌بینی کرده‌اند. در مورد سهامداران نیز پراکندگی محسوسی در آرا مشاهده می‌شود. به نظر می‌رسد دو مساله منجر به تردید درباره آینده سهام شده است. ضمن توضیح مسایل مزبور سعی می‌شود تفاوت نگاه کارشناسی با گفتمان رایج را نیز بررسی کنیم.

نخست گزارش‌های 6 ماهه است که به زعم فعالان بازار چندان چشم‌گیر نبوده و در قیمت سهام پیش‌خور شده بودند. این گفتمان در شرایطی مطرح می‌شود که بخش بسیار بزرگی از خریداران سهام طی دو ماه گذشته را افراد غیرتحلیلی تشکیل می‌دهند. افرادی که به اصطلاح صرفا «سواری رایگان» (free riding در بازار سهام به آن دسته افراد اشاره دارد که در خرید و فروش‌ها صرفا به تحلیل دیگران اتکا می‌کنند و وقت خود را برای کشف واقعیت‌ها صرف نمی‌کنند) گرفته‌اند. بنابراین، اصولا انتظار مستقل خاصی میان بخش مهمی از معامله‌گران اخیر بورس وجود نداشته است. در چنین شرایطی که گزارش‌های شش ماهه در صنایع بنیادی در حد انتظار و بعضا فراتر از انتظار بودند باید بخشی از ناامیدی از سهام را در لیدرهایی جست و جو کرد که تحلیل متفاوتی از بازار داشته‌اند. برخی گروه‌ها و کانال‌های تلگرامی که مشابه سال گذشته، تحلیل دقیقی از وضعیت سودآوری شرکت‌ها نداشته و همین موضوع باعث شده تا فضای منعکس‌شده عموما مثبت نباشد.

مساله دوم اما به داستان دور دوم تحریم‌ها و نگرانی‌های مبنی بر فروش شرکت‌ها برمی‌گردد. این موضوع مهمی است به ویژه آنکه در مقایسه با بازار ارز تفاوت رفتاری مشاهده می‌شود. به نظر می‌رسد نزدیک شدن به 13 آبان جو روانی منفی در بازار سهام ایجاد کرده که عموما ناشی از احتمال کاهش فروش شرکت‌ها و فشارهای بیشتر آمریکا بر کشورمان است. در این خصوص باید به دو نکته توجه شود. یکی آنکه گرچه نگرانی از کاهش فروش شرکت‌ها امری غیرمحتمل نیست و گزارش‌های ماهانه باید به دقت رصد شود، اما نباید اثر این عامل را دو بار در قیمت سهام منعکس کرد. به عبارت دقیق‌تر، عموم کارشناسان طی ماه‌های گذشته هنگامی که سهمی را تحلیل می‌کردند نسبت قیمت به درآمد (P/E) پایینی برای سهام در نظر می‌گرفتند (معمولا محدوده 4 واحد که در مقایسه با مقدار تاریخی خود یعنی 6 واحد، بسیار پایین است). علت چنین فرضی همین نگرانی‌های این‌چنینی از فروش شرکت‌ها و مسایل مربوطه است. بنابراین، سناریوی بدبینانه مربوط به تحریم‌ها تقریبا در بازار سهام لحاظ شده و شاید وزن‌دهی مجدد به این عامل، رفتار توام با هیجان منفی باشد. نکته بعدی اما آن است که عموما در مسایل غیراقتصادی، بازار ارز هوشمندتر عمل کرده و اکنون این بازار واکنش شدیدی هنوز به آغاز دور دوم تحریم‌ها نداده است. ضمن آنکه شنیده‌های اخیر از منابع مطلع تاکید می‌کند بسته جدید اروپا برای حفظ برجام، تا حد بسیار مطلوبی پاسخگوی خواسته‌های طرف ایرانی بوده است. بنابراین به نظر می‌رسد هرگونه خبری غیرمنفی که ریسک سیستماتیک سهام را کاهش دهد، می‌تواند چرخش سهام به مسیر صعودی را به همراه داشته باشد. مثلا اگر افت ریسک سیاسی منجر شود P/E تحلیلی بازار از 4 به 5 واحد افزایش یابد، خود به معنای افزایش 25 درصدی قیمت عمومی سهام بنیادی خواهد بود.

چرا خرید دلار پرریسک شده است؟

در سوی دیگر، دلار با وجود اینکه هنوز سفته‌بازان تلاش زیادی برای صعود قیمت‌ها انجام می‌دهند، روزهای بسیار کم‌نوسانی را سپری می‌کند. بسیاری از دلالان ارزی خریدهایی در نرخ‌های بالاتر از 14 هزار تومان (سقف قیمتی روزهای اخیر) داشته‌اند و تمایلی ندارند که این خریدها را در نرخ‌های پایین‌تر و در ضرر به فروش برسانند. بنابراین، آنها حداکثر تلاش خود را برای افزایشی شدن مجدد قیمت‌ها انجام می‌دهند اما تا کنون به دلیل عدم همراهی عموم مردم و کنترل مناسب بازارساز ناکام مانده‌اند. تحلیل‌گران معتقدند این آخرین شانس سفته‌بازان است که بتوانند در فضای التهاب مربوط به تحریم‌ها و تقاضای مربوط به اربعین موج صعودی را در بازار ارز ایجاد کنند. رفتاری که تا کنون در اجرای آن ناکام مانده‌اند و سه دلیل عمده می‌توان برای آن برشمرد.

نخست آنکه پس از ریزش اخیر نرخ دلار از محدوده حدود 19 هزار تومان به کمتر از 14 هزار تومان، بسیاری از خریداران عمومی دلار نقره‌داغ شدند و عموم مردم با ریسک بالای این بازار که پیش‌تر توسط کارشناسان هشدار داده می‌شد آشنا شدند. بنابراین، سفته‌بازان در همگام کردن خریداران عمومی ناکام مانده‌اند و جوسازی‌های آنها تا کنون جواب‌گو نبوده است.

مساله دوم به تقاضای واقعی برمی‌گردد که بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد در سطوح فعلی نرخ دلار، تقاضای خُرد واقعی به شدت کاهش یافته است. یعنی واردکنندگان جزء و تقاضای خرید در این نرخ‌ها به دلیل ناهماهنگی قیمت‌ها با قدرت خرید جامعه عقب‌نشینی کرده‌اند. بنابراین، سفته‌بازان در جبهه دوم تقاضا نیز تضعیف شده‌اند و نمی‌توانند از این اهرم برای صعودی شدن قیمت‌ها استفاده کنند.

نکته پایانی نیز به انتظارات مربوط به رویدادهای سیاسی برمی‌گردد. همانطور که اشاره شد بازار ارز بر خلاف سهام نگاه بدبینانه‌ای به دور دوم تحریم‌ها ندارد و عموما نیز این بازار در تحلیل مسایل غیراقتصادی دقیق‌تر عمل کرده است. بنابراین و با توجه به شنیده‌های مثبتی که از اقدامات طرف اروپایی وجود دارد می‌توان انتظار داشت این جبهه عمل سفته‌بازان نیز ناکام بماند.

حال اگر از این دوره عبور کنیم و حضور موثر بازارساز بتواند مانع تشکیل موج صعودی در بازار ارز شود، احتمال نقد شدن دلارهایی که آخرین امید خود را از افزایش مجدد قیمت‌ها از دست می‌دهند افزایش می‌یابد. موضوعی که می‌تواند حتی کاهش بیشتر نرخ‌ها را نیز رقم بزند و این مساله ریسک مهمی برای خریداران این روزهای دلار محسوب می‌شود.

رویدادهای داخلی از نگاه «دنیای بورس»

الف) کلان: سه دیپلمات غربی به رویترز گفته‌اند مکانیسم اتحادیه اروپا برای تسهیل پرداخت وجوه صادرات به ایران تا تاریخ ۴ نوامبر (۱۳ آبان‌ماه) راه‌اندازی خواهد شد، اما تا اوایل سال آینده میلادی عملیاتی نخواهد شد. در همین حال در اقدامی بی سابقه، بنیامین نتانیاهو؛ نخست وزیر اسراییل در سفر به مسقط با قابوس سلطان عمان دیدار کرد.

همزمان با آغاز دور دوم تحریم‌های نفتی ایالات متحده منابع آگاه چینی ادعا می‌کنند بانک شرکت ملی نفت چین از هفته آینده تراکنش‌های ایران را متوقف می‌کند. چین بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است و تقریبا تمام پرداخت‌های نفتی این کشور از طریق کانلون انجام می‌شود. چین پیش‌تر تاکید کرده بود خرید نفت از ایران را کاهش نمی‌دهد و آن را قطع نمی‌کند.

در رویدادهای داخل اما علی لاریجانی؛ رییس مجلس با ارسال نامه‌هایی جداگانه به رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، لوایح اصلاح قانون مبارزه با پولشویی و الحاق ایران به کنوانسیون پالرمو را به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع داد. در صحن علنی مجلس امروز بررسی رای اعتماد به 3 وزیر پیشنهادی در مجلس در دستورکار قرار می‌گیرد. براین اساس بررسی صلاحیت ۴ وزیر پیشنهادی راه، تعاون، اقتصاد و صنعت، معدن و تجارت در دستور‌ کار امروز نمایندگان مجلس قرار دارد. پیش‌تر وزیر پیشنهادی اقتصاد از اجرای برنامه‌های جدید در بازار سرمایه خبر داد. بر مبنای گزارش جدید تورم نقطه به نقطه مهرماه سال جاری با 7.1 درصد افزایش در یک ماه از 25.7 درصد در شهریور ماه به 32.8 درصد در مهرماه رسید. گروه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» نسبت به ماه مشابه سال گذشته 47.5 درصد افزایش قیمت داشت. در همین حال خبرهای رسیده حکایت از این دارد مجوز ارزی ثبت سفارش گروه کالایی ۲ و ۳ قدیم جهت بررسی دوباره پرونده‌ها در دستگاههای ذیربط تعلیق شد.

ب) صنایع: در بخش دارویی آمار اعلامی حکایت از این دارد ۶۶۵ میلیون دلار محصول دارویی و ۴۴۱ میلیون دلار تجهیزات پزشکی در نیمه نخست امسال وارد کشور شد. در بخش خودرویی هم بعد از اینکه رنو بازار ایران را ترک کرده بود، حالا خبر رسیده فروش رنو در سه ماه سوم سال جاری میلادی با افت ۶‌درصدی روبه‌رو شد.

ج) شرکت‌ها: مجید بختیاری؛ مدیرعامل بیمه رازی اعلام کرد: جزییات افزایش سرمایه بیمه رازی که قرار است در دو مرحله صورت گیرد، اعلام شد براین اساس در مرحله اول، افزایش سرمایه از 200 میلیارد تومان به 400 میلیارد تومان می‌رسد و در مرحله بعد به 500 میلیارد تومان می‌رسد. البته با برنامه‌هایی که وجود دارد، مدیران امیدوارند سهامداران متقاعد شوند و تا یک هزار میلیارد تومان هم سرمایه خود را افزایش دهند. همچنین محمد ابراهیم تحسیری؛ مدیرعامل بیمه معلم در خصوص ورود بیمه معلم به فرابورس گفت: نماد بیمه معلم در فرابورس درج شده و در مرحله تعیین قیمت و ارزش‌گذاری است. پس از این مرحله جهت کشف قیمت 5 درصد از سهام آن در بازار عرضه می‌شود.

به‌رغم تحریم‌ها و همچنین اتخاذ تصمیم‌های کنترلی در بازار فولاد در نیمه نخست امسال و نوسان شدید نرخ ارز، شرکت آهن و فولاد ارفع موفق به کسب رکورد‌های جدید در واحد فولاد‌سازی و احیای مستقیم شد و همچنین در این مدت ۹۷ درصد از بودجه بر مبنای فروش محقق شد.