تولیدکنندگان زغال سنگ از لنز بورس

‌می‌متالز - منابع زغال‌سنگ از منظر میزان کربن و انرژی و شاخص‌هایی مثل فراریت و رطوبت به دو دسته کلی و ریزشاخه تقسیم‌بندی می‌شوند؛ دسته اول زغال‌سنگ سخت است که ۵۳‌درصد از ذخایر جهان را تشکیل داده است و دو نوع آنتراسیت و بیتومینه دارد. آنتراسیت، یک‌درصد از کل ذخایر زغال‌سنگ است و به سوخت بدون دود معروف است.

به گزارش می‌متالز، بیتومینه، حدود ۵۵درصد از ذخایر جهانی زغال‌سنگ را به خوداختصاص داده است. دسته دوم زغال‌سنگ نرم (قهوه‌ای) است که ۴۷درصد ذخایر جهانی را در اختیار دارد و به دو دسته لیگنایت، با ۱۷درصد از ذخایر جهانی و شبه بیتومینه، با ۳۰درصد از ذخایر زغال‌سنگ در دنیا تقسیم می‌شود. عمده مصرف این دو نوع زغال‌سنگ در نیروگاه‌هاست.

زغال‌سنگ شبه بیتومینه، در صنایعی مثل صنعت سیمان کاربرد دارد. از نظر میزان ذخایر زغال‌سنگ دردنیا، ایالات متحده، روسیه، استرالیا و چین بیشترین میزان ذخایر را در دنیا دارند، اما از منظر تولید، چین، هند و اندونزی بیشترین تولید را در سال ۲۰۲۰ به خود اختصاص داده‌اند. قیمت زغال‌سنگ در دنیا عمدتا تحت‌تاثیر سایر سوخت‌ها قرار می‌گیرد؛ به طوری که اگر سایر سوخت‌ها قیمت‌های مناسبی برای مصرف داشته باشند، تقاضا برای زغال‌سنگ کاهش پیدا می‌کند و زمانی که قیمت سایر سوخت‌ها افزایش پیدا کند، زغال‌سنگ جذاب‌تر خواهد بود. هرچند به دلیل قوانین زیست‌محیطی فعلی، به‌ویژه رسیدن به شرایط کربن خنثی در دنیا و آلایندگی بالای سوخت بر پایه زغال‌سنگ، به طور کلی تقاضا و مصرف آن به‌ویژه در نیمکره غربی طی سال‌های آینده کاهشی برآورد شده است؛ به طوری که چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده زغال‌سنگ در جهان سهم استفاده از آن را در ترکیب انرژی اولیه خود از ۶۸‌درصد در ابتدای دهه قبل به ۸/ ۵۶ درصد در سال ۲۰۲۰ کاهش داده است. کاربرد زغال‌سنگ در ایران به منظور استفاده در صنعت فولاد و پیرو راه‌اندازی کارخانه ذوب آهن اصفهان تعریف شده است. بیشترین ذخایر اکتشاف شده مربوط به چهار ناحیه طبس (۷۵ درصد)، کرمان (۸ درصد)، البرز مرکزی (۱۳ درصد) و البرز شرقی (۳ درصد) است. ایران حدودا ۱۳/ ۰ درصد از کل ذخایر زغال‌سنگ جهان را در اختیار دارد. میزان قطعی زغال‌سنگ کشور حدود ۲۳/ ۱ میلیارد تن و میزان ذخایر احتمالی حدود ۱۳ میلیارد تن برآورد می‌شود. از کل میزان قطعی زغال‌سنگ کشور حدود ۴۰۰ میلیون تن ذخایر زغال‌سنگ حرارتی است و زغال‌سنگ کک‌شو بخش عمده تولید کشور را به خود اختصاص داده است. حدود ۸۰ درصد مصرف زغال‌سنگ در دنیا از نوع زغال‌سنگ حرارتی است؛ اما در ایران بیشترین مصرف زغال‌سنگ از نوع کک‌شو است که در صنعت فولاد‌سازی و در روش کوره بلند مورد استفاده قرار می‌گیرد. ایران سالانه حدود ۲۵ تا ۳۰‌درصد از مصرف خود را از طریق واردات و از کشور‌های استرالیا، آلمان، اوکراین، روسیه و چین تامین می‌کند و عمده صادرات ایران زغال‌سنگ حرارتی و به کشور ترکیه است. در نیمه اول سال ۱۴۰۰ میزان واردات کشور ۳۳۵ هزارتن (۱۰۹ میلیون دلار) بوده است و صادراتی گزارش نشده است. طی زنجیره ارزش زغال‌سنگ، ابتدا زغال‌سنگ خام از معدن استخراج شده و طی یک مرحله فرآورش پس از زغال‌شویی به کنسانتره زغال‌سنگ تبدیل می‌شود. پس از آن تحت حرارت در فرآیند کک‌سازی به کک متالورژی تبدیل می‌شود که در نهایت در احیا و تولید چدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور متوسط از هر ۸/ ۱ تن زغال‌سنگ خام ۹/ ۰ تن کنسانتره زغال‌سنگ و ۵۵/ ۰ تن کک متالوژی برای یک تن چدن به دست می‌آید. عمده مصرف‌کنندگان زغال‌سنگ کک‌شو در کشور ذوب‌آهن اصفهان، فولاد زرند، کک‌سازی کرمان و کک‌سازی طبس هستند. قیمت زغال‌سنگ کنسانتره از آذرماه سال ۱۳۹۷ بر اساس ۵/ ۲۶ درصد شمش فولاد خوزستان در بورس کالا به صورت ماهانه (شناور) و بر پایه مشخصات فنی (مورد توافق بین ذوب آهن اصفهان و انجمن زغال‌سنگ ایران) تعیین خواهد شد. زغال‌سنگ یکی از مواداولیه و ضروری تولید فولاد به روش کوره بلند است که با توجه به بهره‌برداری کک‌ساز طرح توازن ذوب آهن، کک‌سازی زرند و کک‌سازی هلدینگ میدکو؛ تقاضا جهت کنسانتره زغال‌سنگ به میزان قابل‌توجهی افزایش خواهد داشت. با بهره‌برداری از کک‌سازی‌های فعال کشور میزان نیاز به زغال‌سنگ کنسانتره به حدود ۴ میلیون تن در سال خواهد رسید که با توجه به تولید ۷/ ۱ میلیون تنی فعلی، کسری عرضه وجود خواهد داشت.

شرکت زغال‌سنگ نگین طبس

این شرکت یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان زغال‌سنگ خام کک‌شو در ایران است. سهم بازار این شرکت از کل تولید بازار داخلی در ۶ ماه ابتدای سال ۳ درصد بوده است. مقدار فروش ۶ ماه شرکت ۱۲۲ هزار تن بوده است که تقریبا ۵۰ درصد کل تولید سال گذشته شرکت است. با توجه به مبنای قیمت‌گذاری در صنعت، نرخ فروش زغال‌سنگ در دوره مذکور ۶/ ۸ درصد شمش فولاد خوزستان بوده است. بر اساس تکرار مقدار فروش ۶ ماه اول شرکت و شمش ۵۷۰ دلاری سود هرسهم این شرکت برای سال ۱۴۰۰ معادل ۸۷۷۹ ریال برآورد می‌شود.

شرکت صنعتی و معدنی شمال‌شرق شاهرود

از نظر رتبه‌بندی بر اساس ظرفیت و میزان تولید، شرکت شمال‌شرق در رده پنجم قرار دارد. محصولات این شرکت در سه دسته کلی زغال‌سنگ کک‌شو کیفی، دانه‌بندی شده و کک‌شو کیفی درجه یک؛ دسته‌بندی می‌شوند که در مجموع شرکت در شش ماه ابتدای سال ۳۳ هزارتن فروش داشته است که ۴۲ درصد کل محقق سال گذشته بوده است. همچنین میانگین نرخ فروش زغال‌سنگ کک‌شو کیفی نسبت به شمش فولاد خوزستان، طی مدت زمان مذکور ۷/ ۸ درصد بوده است. با فرض فروش کل سال‌جاری معادل سال ۱۳۹۹ و نسبت ۱/ ۹ درصد (میانگین ۲ ساله)، زغال‌سنگ کک‌شو کیفی از شمش فخوز، سود هر سهم شرکت برای سال ۱۴۰۰ معادل ۶۱۶۴ ریال برآورد می‌شود.

شرکت فرآوری زغال‌سنگ پروده طبس

این شرکت با شست‌وشو و فرآوری زغال‌سنگ خام، محصول کنسانتره زغال‌سنگ را تولید می‌کند. کپرور، محصول خود را به شرکت‌های ذوب آهن اصفهان، تولید مواد معدنی ایران و فولاد زرند ارائه می‌کند. محصول این شرکت امکان استفاده به عنوان ورودی مستقیم کک‌سازی ذوب آهن اصفهان را داشته و طی ماه سال‌جاری نسبت نرخ فروش کنسانتره زغال‌سنگ آن ۲۹ درصد شمش فخوز بوده است. بر اساس میانگین چهار سال ضریب شمش فخوز، به منظور برآورد سود‌آوری شرکت این نسبت ۹/ ۲۷ درصد لحاظ شده است. سود هر سهم شرکت معادل ۴۸۰۰ ریال برای سال ۱۴۰۰ برآورد می‌شود.

شرکت زغال‌سنگ پروده طبس

بهره‌برداری فاز یک طرح تجهیز معدن زغال‌سنگ طبس با هدف استخراج ۵/ ۱ میلیون تن زغال‌سنگ خام (۷۵۰ هزارتن کنسانتره) از سال ۱۳۸۷ به عنوان تنها معدن مکانیزه کشور آغاز شد. محصول اصلی این شرکت کنستانتره زغال‌سنگ است که طی ۶ ماه ابتدای سال‌جاری معادل ۲۲۶ هزارتن فروش محقق کرده است که تنها ۳۶ درصد کل فروش سال گذشته شرکت بوده است. میانگین نسبت فروش کنسانتره زغال‌سنگ شرکت نسبت به شمش فخوز در سال گذشته ۵/ ۲۹ درصد و در ۶ ماه سال‌جاری ۲۸ درصد بوده است که برای برآورد ادامه سال از نسبت ۶ ماه ابتدای سال استفاده شده است. برهمین اساس سودهر سهم شرکت معادل ۵ هزار ریال برآورد می‌شود.