مطالعات ارزیابی اثرات محیط‌زیستی را جدی بگیریم

به گزارش می متالز، بنابراین نمی‌توان گفت معدن با محیط‌زیست به طور کامل سازگار است یا برعکس. همین طور می‌توانیم بگوییم محیط‌زیست مانعی جدی برای توسعه معدن در کشور است اما با توجه به استانداردهای محیط‌زیست و رعایت ضوابط زیست‌محیطی می‌توان به معدنکاری ادامه داد.
اگر قصد داریم معادن را توسعه دهیم باید بدانیم تولید پایدار بدون حفظ محیط‌زیست شکل نمی‌گیرد بنابراین محیط‌زیست مسئله‌ای نیست که ما آن را از توسعه معادن جدا کنیم بلکه باید به دنبال راهکاری برای تعامل این دو حوزه یعنی ادامه توسعه معادن و حفظ محیط‌زیست پایدار باشیم و به سمتی برویم که هدف، حفظ محیطی سبز به‌ویژه تولید پایدار و توسعه پایدار باشد.
مطالعات ارزیابی اثرات محیط‌زیست، ارائه پایش و خوداظهاری به سازمان محیط‌زیست و نقش‌آفرینی جوامع محلی ازجمله مواردی است که کارشناسان معتقدند می‌تواند به تعامل معدن و محیط‌زیست کمک کند. دراین‌باره با کارشناسان محیط‌زیست و معدن گفت‌وگو کرده ایم.

نمره ارزیابی‌های آثار محیط‌زیستی

سعید اکبرپور، کارشناس ارشد محیط‌زیست با بیان اینکه نمی‌توانیم به مسائل به‌صورت صفر و صد نگاه کنیم گفت: هر کاری در بخش معدن انجام می‌شود، پیامدهایی برای محیط‌زیست دارد و نمی‌توان گفت معدن با محیط‌زیست به طور کامل سازگار است یا برعکس. محیط‌زیست مانع توسعه معدن در کشور است اما می‌توانیم با توجه به استانداردهای محیط‌زیست و رعایت ضوابط زیست‌محیطی به معدنکاری ادامه دهیم.
اکبرپور با توجه به آلودگی‌های مختلفی که بخش معدن می‌تواند برای محیط‌زیست به بار بیاورد، ادامه داد: معادن چه روباز باشند و چه زیرزمینی، باعث آلودگی‌ می‌شوند. برای مثال، وقتی آب در معادن روباز راکد می‌شود و در محلی می‌ماند، در کنار فلزات موجود در محل واکنش شیمیایی نشان می‌دهد، آب سمی می‌شود که درنهایت به آب‌های زیرزمینی نفوذ می‌کند و آنها را آلوده می‌کند. حیوان‌هایی که از آن مصرف می‌کنند هم بیمار می‌شوند.
 این کارشناس محیط‌زیست در ادامه به آلودگی‌های هوا و صوتی هم که ناشی از فعالیت‌های معدنی است، اشاره کرد و گفت: گردوغبار ناشی از فعالیت ماشین‌آلات، گاز ناشی از کارخانه‌ها و آلودگی صوتی و آزاری که برای حیوانات و موجودات زنده اطراف معدن دارد ازجمله معضلات این حوزه است.
این کارشناس ارشد محیط‌زیست در ادامه، با اشاره به مفهوم توسعه پایدار گفت: معدنکاران باید به سمت توسعه‌ای بروند که نیاز نسل امروز و آینده را برطرف کنند.
معدنکار باید اصولی را رعایت کند تا اثر منفی‌ بر محیط‌زیست وارد نشود. مطالعات ارزیابی اثرات محیط‌زیست ازجمله مواردی است که نشان می‌دهد فعالیت معدنی چه اثری بر محیط‌زیست گذاشته است.
این مطالعات از سوی شرکت‌ها انجام می‌شود و سازمان هم آن را تایید می‌کند. در این مطالعات مشخص می‌شود فلان جا امکان معدنکاری دارد یا خیر. اگر پاسخ بله است، با چه اصولی باید این مهم را انجام داد که کمترین آسیب به محیط‌زیست وارد شود؟
اکبرپور در پاسخ به این پرسش که چقدر معدنی‌ها به این مهم توجه می‌کنند، اظهار کرد: بر اساس نظر سازمان محیط‌زیست، همه پروژه‌های کلان کشور باید این مطالعه را انجام دهند، در غیر این صورت به آنها مجوزی داده نمی‌شود. اینکه در چه حدی مطالعات درست انجام‌شده و سازمان هم پیگیر آنها بوده است، خود جای سوال دارد.
 اگر بخواهم به ارزیابی‌ اثرات محیط‌زیست و نظارت سازمان محیط‌زیست از ۱ تا ۱۰ نمره‌ای بدهم ۵ می‌دهم. او تاکید کرد: ارزیابی فقط این نیست که فلان معدن آمار خود را به سازمان محیط‌زیست ارائه کند و همه‌چیز تمام شود بلکه ارزیابی باید مداوم باشد. سازمان محیط‌زیست باید مدام آن را بررسی کند و معدنکاران هم پیگیر بوده و این مهم را به‌عنوان وظیفه خود بدانند.
عضو هیات مدیره خانه محیط‌زیست استان آذربایجان شرقی درباره اهمیت نقش جوامع محلی نیز گفت: یکی از اصول توسعه پایدار، توجه به نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و مشارکت جوامع محلی است. درگذشته، مشارکت به این صورت بود که دولت تاکید می‌کرد در فلان بخش کار کند و تمام برنامه‌ریزی‌ها از بیرون انجام می‌شد اما درحال‌حاضر نقش جوامع محلی در تصمیم‌گیری به‌شدت مهم است. او تاکید کرد: مشارکت یعنی کار برای مردم به‌وسیله مردم، بنابراین خود آنها باید از ابتدا تا انتها در تصمیم‌گیری‌ها حضور داشته باشند.
اکبرپور در پاسخ به این پرسش که جوامع محلی چقدر در فعالیت‌های معدنی و زیست‌محیطی مشارکت داده می‌شوند، گفت: متاسفانه در بیشتر موارد مردم محلی نقشی ندارند. اگر کاری هم انجام می‌شود فقط برای استفاده از آنها و کار در معدن است.
 بنابراین پیشنهاد دادم که معادن و محیط‌زیست دست به آگاه‌سازی و فرهنگ‌سازی برای مردم بزنند و از طرف سازمان‌های مردم‌نهاد و آموزش و پرورش برای این مهم اقداماتی انجام دهند.

هر ۳ ماه خوداظهاری ارائه می‌شود

سعید عظیمی‌زاده، کارشناس محیط‌زیست شرکت زغال‌سنگ پروده طبس با بیان اینکه همه معدنکاران دغدغه محیط‌زیستی دارند، اظهار کرد: دغدغه حفظ محیط‌زیست برای همه شرکت‌ها و معادن وجود دارد و همه سعی می‌کنند مشارکت خود را در این حوزه افزایش دهند. عظیمی‌زاده با بیان اینکه کشور ما ظرفیت زیادی در صنعت زغال‌سنگ دارد، ادامه داد: خوشبختانه وضعیت ما در تولید زغال‌سنگ خوب است، از این رو نباید محدویت‌های زیست‌محیطی برای این ماده به وجود آورد. ضمن اینکه معادن زغال‌سنگ هم در تمام مراحل فرآوری، کنسانتره و کک‌سازی به رعایت اصول محیط‌زیستی توجه می‌کنند.
این کارشناس محیط‌زیست در شرکت زغال‌سنگ طبس درباره اقداماتی که از سوی معادن برای هماهنگی با محیط‌زیست انجام می‌شود، گفت: معادن باید هر ۳ ماه وضعیت آلاینده‌ها را پایش کنند و گزارش خوداظهاری‌شان را به سازمان محیط‌زیست ارائه دهند. آزمایشگاه معتمد محیط‌زیست هم عوامل صدا، گردوغبار و پساب‌ را اندازه‌گیری می‌کند.
عظیمی‌زاده با اشاره به پساب‌های صنعتی، معدنی و بهداشتی موجود در معدن، به نحوه بهره‌برداری از آن اشاره کرد و گفت: پساب صنعتی، داخل حوضچه‌های ته‌نشینی می‌رود که به خود کارخانه برمی‌گردد.
پساب معدنی هم که حوضچه‌های ته‌نشینی دارد، در فرآوری باطله زغال‌سنگ استفاده می‌شود. پساب بهداشتی هم به این صورت است که تصفیه‌خانه لجن فعال داریم که از این آب در فضای سبز و برای فرآوری زغال‌سنگ استفاده می‌کند. او درباره اقدامات محیط‌زیستی و استفاده از باطله‌های زغال‌سنگ نیز گفت: چند سالی است که سعی می‌کنیم باطله‌ها را فرآوری کنیم که این مهم را با کمک شرکت‌های خارجی و سرمایه‌گذاری چینی‌ها انجام می‌دهیم. از آنجایی که چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده زغال جهان فعالیت می‌کند، این کشور از همکاری با ما استقبال می‌کند. عظیمی‌زاده درباره اهمیت استفاده از باطله‌های زغال‌سنگ در بخش‌های مختلف کشور گفت: ما می‌توانیم از باطله‌های زغال‌سنگ در زیرساخت جاده‌ها و بهبود وضعیت جاده‌ها در کشور استفاده کنیم.
 همچنین می‌توانیم محصولات خاصی ازجمله آلومینا را بسازیم که البته در این مهم نتوانسته‌ایم خوب عمل کنیم.
این کارشناس محیط‌زیست درباره این پرسش که ارتباط معدن زغال‌سنگ طبس با محلی‌ها چیست، اظهار کرد: با محلی‌ها مستقیم در ارتباط نیستیم و متاسفانه دراین‌باره پایشی انجام ‌نشده است تا نظر آنها را درباره نقش معدن بدانیم. عظیمی‌زاده ادامه داد: البته اقداماتی درباره اشتغالزایی آنها و کمک به اهالی در زمینه بهداشت و مواردی از این قبیل انجام ‌شده است که در آینده بهتر هم می‌شود. برنامه آینده ما نیز این است که فرهنگ‌سازی کرده و از حوزه یک مجموعه کوچک فراتر برویم و آموزش‌وپرورش و فرهنگ‌سازی را در سطح استان خراسان جنوبی به‌ویژه منطقه بیرجند گسترش دهیم.